Blog 115 jaar #34: Excelsior was ontegenzeggelijk de baas

Excelsior is van 1902, Feyenoord van 1908. In het begin van de vorige eeuw speelden Excelsior en Feyenoord (toen nog geschreven als Feijenoord) twee belangrijke wedstrijden tegen elkaar. In 1927 ging het om de Zilveren Bal en drie jaar later was de KNVB Beker de inzet van hun onderlinge treffen.

Wie de wedstrijdverslagen van beide finales erbij zoekt, kan niet anders dan concluderen dat het een totaal andere tijd was. Voetbalromantici zullen hun hart ophalen bij de beschrijvingen van beide duels. Bewegend beeld is er zo ver bekend niet, wel enkele foto’s. We moeten het echter vooral doen met de notities van de verslaggevers van destijds.

Op zondag 11 september 1927 stonden Excelsior en Feijenoord tegenover elkaar in het Sparta Stadion in de finale om de Zilveren Bal. Dit was destijds het belangrijkste bekertoernooi van Nederland, ontstaan nadat een aantal Rotterdamse heren het idee hadden opgevat voor een jaarlijks toernooi voor voetbalverenigingen uit de eerste en tweede klasse.

Om 14.00 uur werd er afgetrapt en het zou voor Excelsior een meer dan memorabele middag worden. De verslaggever van dagblad De Tijd beweerde een dag later: ‘Over het geheel was het krachtsverschil minder groot dan in de cijfers is uitgedrukt’. Deze man stond echter alleen in zijn mening, want de andere journalisten kwamen woorden te kort om het spel van de roodbroeken te bejubelen.

‘Het goed sluitend spel van Excelsior, de volharding en de toewijding der Toepadspelers, hun balbehandeling en tactiek, in dat alles waren zij Feijenoord ontegenzeggelijk de baas’, schreef de verslaggever van het Rotterdamsch Nieuwsblad. Volgens hem zal de uitslag de lezers van zijn krant hebben verwonderd toen zij de cijfers op het Nieuwsblad-lichtbord zagen staan.

Op dat lichtbord werden de resultaten destijds gepubliceerd en veel mannen kwamen daar ’s avonds naartoe om te zien wat de voetbaluitslagen waren. Op die zondag in september zagen ze achter Excelsior – Feijenoord staan: 5-0. ‘Feijenoord mag van geluk spreken dat het er met 5-0 is afgekomen’, schreef dagblad Het Vaderland een dag later over de toch al ruime uitslag.

De verslaggever van dienst had genoten van de roodzwarten: ‘Wat de Toepadbewoners bezielde wij weten het niet, maar zelden hebben wij een eindstrijd om den Zilveren Bal medegemaakt, waarin een zoo technisch hoogstaand spel te zien gegeven werd als op dezen middag door Excelsior.’ Terwijl de Kralingers het nog moesten doen zonder steunpilaar Jo Bak, die werd vervangen door Kees Stolk. Feijenoord was wel compleet.

Herman van Ommeren opende de score en hij zorgde tevens voor de 2-0 namens Excelsior. Nog voor rust maakte Maarten Vink na samenspel met Stolk de derde Kralingse treffer. In de tweede helft scoorde Vink nogmaals en het vijfde doelpunt kwam op naam van Koos Manssen. Dit zijn de doelpuntenmakers, zoals genoemd in de Excelsior Kroniek, want her en der werden ook andere namen genoemd.

Excelsior won door deze overwinning voor het eerst, en voor het laatst, de Zilveren Bal. Wel bereiken de Kralingers nog twee keer de finale. Deze werden echter allebei verloren van Sparta. In 1929 werd het 6-1 en zes jaar later zegevierde Sparta met 4-1.

Bijna drie jaar later zou Feijenoord nogmaals de tegenstander zijn van Excelsior in een voor de Kralingers legendarische wedstrijd. Op zondag 15 juni 1930 stonden de ploegen tegenover elkaar in de finale om de KNVB Beker. Het zou tot op heden de enige bekerfinale blijken in de historie van Excelsior, dat de eindstrijd bereikte door de Kennemers, Schoonhoven, Wageningen, West Frisia, PSV en NAC te verslaan.

Er waren tienduizend toeschouwers naar het Kasteel gekomen op deze warme zondag. ‘Beide clubs brachten hun sterkste ploegen in het veld en zij hebben, de temperatuur ten spijt, met veel animo en enthousiasme gespeeld’, schreef het Rotterdamsch Nieuwsblad een dag na de eindstrijd.

De eerste aanvallen waren voor Excelsior, maar langzamerhand kwam de ploeg ‘van den overkant’ in de meerderheid. Doelman Daje Bund van Excelsior kreeg het steeds drukker en tien minuten voor rust moest hij de bal uit het net halen. Jaap Barendregt bezorgde Feijenoord een verdiende voorsprong. Volgens Voorwaarts speelde Excelsior ‘vrij zwak en had voor de rust (.) niets in te brengen’.

Volgens het Rotterdamsch Nieuwsblad ging de strijd na rust gelijk op: ‘Doch het laatste kwartier komt Excelsior geducht opzetten en eenige malen heeft de club van het Toepad met aanzienlijke tegenspoed te kampen. Er heerscht de laatste minuten groote spanning; de verdediging van Feijenoord houdt echter stand, zoodat de roodwitte club den beker voor een jaar in haar bezit krijgt.’

Volgens het verslag uit Voorwaarts (‘Mooi was deze wedstrijd in geen enkel opzicht’) ging het initiatief in de loop van de tweede helft ‘geheel van Excelsior uit en met een greintje meer geluk zouden de Toepadmenschen zeker gelijk gemaakt hebben’. Helaas raakte Gerrit Stolk de lat en schoot Aart Mout tegen de paal. ‘Excelsior heeft zich geheel en al gegeven, maar nochtans bleef Feijenoord voldoende evenwicht toonen’, aldus het Rotterdamsch Nieuwsblad.

De voetballers van Rotterdam-Zuid mochten uit handen van voorzitter ir. Jan Willem Kips van de KNVB de beker in ontvangst nemen. Volgens het Rotterdams Nieuwsblad had de voorzitter nog een compliment over voor het voetbal in de Maasstad: ‘Ir. Kips wees er nog op dat dit jaar niet minder dan 257 vereenigingen aan het tournooi hebben deelgenomen. Dat Excelsior en Feijenoord het tot den eindstrijd hebben gebracht, getuigt wel van de kracht van het Rotterdamsche voetbal.’